Nadciśnienie tętnicze to trwałe podniesienie ciśnienia tętniczego, którego wartość wynosi wówczas 140/90 mm Hg lub więcej. Nadciśnienie tętnicze zwykle przez wiele lat nie powoduje objawów i jeśli wartość ciśnienia tętniczego nie jest regularnie kontrolowana, zostaje wykryte w momencie pojawienia się powikłań dotyczących różnych narządów (np. serca, nerek, mózgu). Leczenie polega na modyfikacji stylu życia – odpowiedniej aktywności fizycznej i utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, a także przyjmowaniu leków obniżających ciśnienie.
Jak często występuje nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą częstą, w populacji ogólnej dorosłych Polaków <80. rż. Występuje u 32% osób (czyli mniej więcej u co trzeciej osoby). Częściej chorują mężczyźni.
Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze można rozpoznać, jeśli średnie wartości ciśnienia tętniczego (wyliczone co najmniej z dwóch pomiarów dokonanych podczas co najmniej dwóch różnych wizyt) są równe lub wyższe niż 140 mm Hg dla skurczowego ciśnienia tętniczego i/lub 90 mm Hg dla rozkurczowego ciśnienia tętniczego.
U chorych z wartościami skurczowego ciśnienia tętniczego w zakresie 140–159 mm Hg i rozkurczowego ciśnienia tętniczego 90–99 mm Hg lekarz powinien określić ryzyko sercowo-naczyniowe takiego chorego i u osób, u których to ryzyko nie jest wysokie (współistnieje niskie lub umiarkowane ryzyko sercowo- naczyniowym) rozpoznanie powinno być potwierdzone poprzez przeprowadzenie 24-godzinnej automatycznej rejestracji ciśnienia tętniczego (ABPM, ambulatory bloodpressure monitoring) lub poprzez przeprowadzenie domowych pomiarów ciśnienia tętniczego, przyjmując odmienne normy dla tych pomiarów - możemy mówić o nadciśnieniu kiedy w ciągu 3 dni pomiarów wartości ciśnienia będą przekraczać 135/85 mm Hg.
Jak przygotować się do pomiaru ciśnienia?
na co najmniej 30 minut przed pomiarem nie spożywaj kawy, nie stosuj innych używek np. papierosy
rozpocznij pomiar po minimum 5-minutowym odpoczynku, w pozycji siedzącej i z ramieniem podpartym na poziomie serca,
badanie przeprowadzaj na ramieniu, na którym stwierdzono wyższe wartości ciśnienia,
wykonaj co najmniej dwa pomiary w odstępie 1–2 minut, a jeżeli uzyskane wyniki są różne przeprowadź kolejny pomiar
Jak mierzyć ciśnienie tętnicze w domu?
Zaleca się używanie w pełni automatycznych aparatów z mankietem zakładanym na ramię.
Pomiary należy wykonywać przez 6–7 kolejnych dni przed wizytą (min. 3 dni) ]. Należy wykonywać po 2 pomiary w kilkuminutowych odstępach, rano i wieczorem, o stałych porach (np. 6.00–18.00, 7.00–19.00 itp.).
Pomiar powinien być wykonywany przed przyjęciem leków i przed jedzeniem.
Pacjent powinien zapisywać uzyskane wartości ciśnienia tętniczego w poszczególnych pomiarach w dzienniczku samokontroli.
Jak często zgłaszać się na wizyty kontrolne?
Częstość wizyt zależy od tego, jak dobrze kontrolowane jest nadciśnienie tętnicze. Warto już od samego początku terapii prowadzić dzienniczek kontroli ciśnienia i pokazywać go lekarzowi w trakcie wizyt. Początkowo wizyty odbywają się często, np. co miesiąc, aż do uzyskania kontroli ciśnienia tętniczego. Później – jeśli przestrzegasz zaleceń, a leki sprawiają, że ciśnienie utrzymuje się w zaleconym zakresie – wizyty mogą być rzadsze, np. raz na 3–6 miesięcy. Zgłaszaj się do lekarza zawsze wtedy, gdy pojawiają się niespodziewane wahania ciśnienia lub niepokoją Cię inne objawy.
Na czym polega leczenie nadciśnienia tętniczego?
Przede wszystkim zaleca się modyfikację dotychczasowego stylu życia. U zdecydowanej większości chorych leczenie polega również na stosowaniu leków obniżających ciśnienie tętnicze.
Zmiany stylu życia, na które powinieneś się zdecydować, jeśli chorujesz na nadciśnienie tętnicze:
schudnij i/lub utrzymuj właściwą masę ciała; obwód brzucha (talii) nie może przekraczać 80 cm (kobiety)/94 cm (mężczyźni), BMI <25 kg/m2
ogranicz spożycie soli kuchennej do <5 g na dobę (6 g = 1 łyżeczka), nie dosalaj potraw, unikaj produktów konserwowanych związkami sodu
zmień dietę – najkorzystniejsza jest dieta śródziemnomorska i dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) – ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, jedz więcej warzyw, owoców (bogatych w potas) i ryb
rzuć palenie, unikaj biernego narażenia na dym tytoniowy
ogranicz spożycie alkoholu do ≤14 j./tydz. u mężczyzn oraz <8 j./tydz. u kobiet (1 j. alkoholu to 10 g [12,5 ml] czystego etanolu)
zwiększ swoją aktywność fizyczną – spaceruj, pływaj, zacznij jeździć na rowerze, codziennie, systematycznie podejmuj wysiłek o umiarkowanej intensywności przez 30–45 minut.
Jak się odżywiać by zapobiegać nadciśnieniu tętniczemu?
Zastąp sól innymi przyprawami np. pieprzem czy przyprawami korzennymi. Pamiętaj, że sól jako tani i powszechnie dostępny konserwant jest dodawana do większości przetworzonych produktów spożywczych, w tym pieczywa, serów i wędlin. Unikaj również słonego jedzenia typu fast food, a także chrupek, chipsów, krakersów i słonych paluszków.
Jedz duże ilości owoców i warzyw, zwłaszcza świeżych i bogatych w potas (banany, pomidory, ziemniaki, fasola, groch, szpinak).
Spośród różnych rodzajów mięsa wybieraj mięso z drobiu – gotowane (nie smażone!) – lub ryby.
Jedz gruboziarniste kasze i brązowy ryż.
Zrezygnuj z deseru; ewentualnie wybierz sałatkę owocową lub budyń przygotowany z chudego mleka.
Na śniadania i kolacje wybieraj pieczywo pełnoziarniste lub chrupkie, płatki kukurydziane, chude sery i jogurty oraz białko jajek.
Jedz orzechy włoskie i migdały.
Pij mleko niskotłuszczowe, soki z warzyw (ale uważaj na gotowe soki! – kupiony sok z pomidorów zawiera dwa razy więcej soli niż zalecana dzienna dawka) oraz herbatę bez cukru.
Nie musisz całkowicie eliminować kawy, bezpiecznie możesz spożywać 3–4 filiżanek dziennie.
Czy muszę całkowicie rezygnować z soli?
Zawarty w soli kuchennej sód wpływa na podwyższenie ciśnienia tętniczego, dlatego zalecane jest zmniejszenie ilości soli w diecie do około 5 g dziennie (1 mała łyżeczka do herbaty). Do tej puli należy wliczyć sól zawartą w wielu daniach gotowych, a także w pieczywie i wędlinach. Trzeba zapamiętać prostą zasadę: im bardziej przetworzona jest żywność, tym więcej zawiera soli. Stosowanie zamienników soli kuchennej zawierających potas lub preparatów z potasem należy skonsultować z lekarzem. Niektóre leki na nadciśnienie zwiększają stężenie potasu we krwi i wtedy zamienniki soli mogą być niebezpieczne.
Czy mogę pić alkohol?
Alkohol podwyższa ciśnienie tętnicze, należy więc ograniczyć jego spożycie: u mężczyzn do maksymalnie 20–30 g czystego etanolu dziennie, ale nie więcej niż 140 g na tydzień (np. 2 kieliszki wina 5 razy w tygodniu), a u kobiet – do maksymalnie 10–20 g czystego etanolu dzienne, ale nie więcej niż 80 g na tydzień (np. 1 kieliszek wina 5 razy w tygodniu). Uwaga: 10 g czystego etanolu zawiera się w 250 ml piwa, 125 ml wina i 25 g wódki. Bezwzględnie unikaj upijania się oraz wyznacz dni w tygodniu wolne od alkoholu. Nigdy nie odstawiaj leków na nadciśnienie, kiedy zamierzasz pić alkohol! Co ważne, wyniki ostatnich badań wskazują, że każda ilość spożywanego alkoholu wiąże się ze wzrostem ryzyka zgonu.
Na co warto zwracać uwagę w trakcie terapii lekami obniżającymi ciśnienie tętnicze?
Istnieje wiele leków obniżających ciśnienie krwi. Wybór preparatu należy do lekarza, który przy podejmowaniu decyzji kieruje się nie tylko skutecznością leku i jego tolerancją, ale także Twoim stanem zdrowia, w tym występowaniem innych chorób.
Warto pamiętać, że inne przyjmowane leki mogą wpływać na działanie leków obniżających ciśnienie tętnicze.
Nigdy nie wolno zaczynać leczenia na własną rękę, o jego wyborze musi decydować lekarz.
Każdy lek obniżający ciśnienie tętnicze może wywołać działania niepożądane – nie występują one często, na ogół są niegroźne i nieznacznie nasilone, trzeba jednak poinformować o nich lekarza.
Leki obniżające ciśnienie tętnicze wykazują pełny efekt dopiero po kilku, a nawet kilkunastu dniach stosowania. Przyjmuj je systematycznie i nie odstawiaj bez porozumienia z lekarzem.
Pamiętaj, że leki nie usuwają przyczyny nadciśnienia tętniczego, dlatego trzeba je przyjmować przez wiele lat, a nawet – w przypadku chorych na nadciśnienie pierwotne, czyli niezwiązane z innymi chorobami – całe życie.
Na ogół stosuje się dwa leki obniżające ciśnienie tętnicze (mogą być zawarte w jednej tabletce).
Co zrobić, kiedy zapomnę zażyć leki?
Wszystko zależy od tego, ile razy w ciągu dnia przyjmujesz dany lek oraz ile czasu minęło od pominiętej dawki. Jeśli minęło nie więcej niż połowa czasu do kolejnej dawki, po prostu zażyj lek, o którym zapomniałeś. Jeśli natomiast zauważysz pomyłkę dopiero następnego dnia, nie przyjmuj podwójnej dawki, tylko zażyj leki jak zwykle.
Jakie są najczęstsze działania niepożądane leków? Kiedy zgłosić się do lekarza?
Jak każdy lek, również leki stosowane w leczeniu nadciśnienia mogą powodować działania niepożądane, np. nadmierny spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwiększoną utratę elektrolitów z moczem lub obrzęki nóg.
Jednym z działań niepożądanych niektórych leków na nadciśnienie jest suchy kaszel. Może sie on pojawić nawet po wielu miesiącach od rozpoczęcia stosowania leku! Jeśli jesteś diagnozowany z powodu przewlekłego kaszlu, nie zapomnij powiedzieć lekarzowi o przyjmowaniu leków na nadciśnienie. Niezwykle rzadko w wyniku stosowania leków na nadciśnienie dochodzi do gwałtownych reakcji alergicznych, objawiających się obrzękiem okolicy twarzy/języka/ust. W takiej sytuacji niezwłocznie wezwij zespół pogotowia ratunkowego (dzwoń pod numer 112)! Zawsze zgłaszaj się do lekarza, gdy po włączeniu leków pojawi się nowa dolegliwość, którą można wiązać z ich stosowaniem.
Jakich leków nie wolno łączyć z lekami na nadciśnienie?
Leki na nadciśnienie tętnicze są bardzo dobrze tolerowane i wykazują bardzo mało interakcji z pozostałymi lekami. Niemniej jednak osoby przyjmujące leki na nadciśnienie, korzystając z porad innych lekarzy, powinny zawsze poinformować o zażywanych lekach (najlepiej wziąć ze sobą opakowania albo szczegółową listę preparatów i przyjmowanych dawek). Pomoże to lekarzowi dobrać odpowiednie i bezpieczne leczenie. Osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny zachować ostrożność przy stosowaniu preparatów wykorzystywanych w leczeniu przeziębienia czy zapalenia zatok (w tabletkach, w saszetkach do rozpuszczenia w gorącej wodzie, w formie kropli do nosa). Składniki takich preparatów mogą bowiem powodować wzrost ciśnienia tętniczego. Ponadto chorzy na nadciśnienie powinni unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen), gdyż one także prowadzą do wzrostu ciśnienia. W celu obniżenia gorączki preferowanym lekiem jest paracetamol, a dopiero w drugim kroku – niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, ketoprofen, meloksykam).
Pamiętajmy, że leków nie powinno popijać się sokiem grejpfrutowy, ponieważ wpływa na metabolizm części leków i może zwiększać ich stężenie.
Jakie suplementy diety warto stosować chorując na nadciśnienie?
MAGNEZ - powszechnie wiadomo, że niedobór tego pierwiastka wiąże się m.in. z objawami ze strony układu nerwowego, odczuwaniem zmęczenia, problemami z koncentracją. Badania potwierdzają jednak, że odgrywa on ogromną rolę w regulacji ciśnienia krwi. Nawet niewielki spadek jonów magnezu w ustroju może powodować wzrost oporów naczyniowych i zwiększoną podatność na działanie czynników naczynioskurczowych, co bezpośrednio przekłada się na wzrost ciśnienia krwi. Dlatego też wśród suplementów na nadciśnienie zażywanych przez osoby z tą dolegliwością na stałe powinien zagościć magnez, najlepiej w dobrze przyswajalnej formie cytrynianu lub mleczanu.
WITAMINA D3 - badacze podkreślają związek pomiędzy niedoborem witaminy D a zwiększonym ryzykiem rozwoju nadciśnienia i innych chorób układu krążenia. Po więcej informacji na temat witaminy D3 zapraszamy do naszego artykułu
KWASY OMEGA-3 - podobnie jak witaminę D, powinien zażywać w zasadzie każdy, kto nie spożywa większej ilości ryb. Poza tym, że udowodniono ich dobroczynny wpływ w prewencji i wspomaganiu leczenia chorób układu sercowo naczyniowego, w tym nadciśnienia, warto przypomnieć, że są także niezbędne dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania układu nerwowego. Bardzo często kwasy omega-3 łączy się, np. z wyciągiem z czosnku, który również wspomaga regulację ciśnienia krwi, a dodatkowo pozytywnie wpływa na profil lipidowy krwi – obniża podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu.
KOENZYM Q10 – związek o charakterze witaminy. Wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i gra kluczową rolę w wytwarzaniu energii przez komórki organizmu. W największych ilościach występuje w sercu, z wiekiem jednak jego stężenie maleje, co najprawdopodobniej ma związek ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nadciśnienia. Niektóre z badań potwierdzają, że u osób cierpiących na to schorzenie, poziom koenzymu Q10 był znacznie obniżony.
SOK Z BURAKA - nieoczywisty, roślinny suplement obniżający ciśnienie krwi. Jest on silnym antyoksydantem. Sok z buraka poprawa krążenie, a także obniża podwyższone ciśnienie krwi, co potwierdzają badania naukowe. Na rynku aptecznym otrzymać go można także w formie tabletek.
A jakich suplementów unikać?
Należy jednak uważać na niektóre suplementy diety i mieszanki ziołowe, gdyż część z nich może podwyższać ciśnienie u osób z nadciśnieniem tętniczym. Na przykład preparaty lub słodycze zawierające korzeń lukrecji mogą zwiększyć ciśnienie i spowodować utratę potasu z krwi. Inne składniki, na których obecność należy w szczególności zwrócić uwagę, to: dziurawiec zwyczajny, ruszczyk kolczasty, kapsaicyna, dymnica lekarska, żeń-szeń, chrząstnica kędzierzawa, kelp (ekstrakt z alg morskich), aminek egipski, ziele konwalii i jego przetwory, przęśl chińska, strofant wdzięczny, johimbina. Wymienione substancje mogą wchodzić w interakcje z lekami i zmieniać ich właściwości albo powodować wzrost ciśnienia krwi czy zaburzać pracę serca.
Czy muszę odstawić leki przed operacją, wizytą u dentysty lub podczas odczulania?
Zwykle nie jest to konieczne. Powinieneś jednak poinformować dentystę, anestezjologa albo lekarza przeprowadzającego odczulanie o zażywanych lekach.
Jak długo będę brać leki?
W większość przypadków nadciśnienia tętniczego nie udaje się znaleźć przyczyny choroby. Leki obniżające ciśnienie są wówczas najważniejszą formą leczenia. Dieta i aktywność fizyczna wspomagają terapię i sprawiają, że można zmniejszyć dawki albo liczbę leków hipotensyjnych. Nadciśnienie tętnicze to choroba przewlekła i nie jest wskazane odstawianie leków bez porozumienia z lekarzem!
Celem motywacji do zmiany stylu życia i wdrożenia nowych, zdrowych nawyków załączamy wspierające w tym plansze:
Źródło: